Javascript must be enabled to continue!
Στοιχεία σταφιδικής πολιτικής στην Κεφαλονιά του 19ου αιώνα
Abstract:Οι πρώτες σταφιδάμπελοι φυτεύτηκαν στην Κεφαλονιά στις αρχές της πέμπτης δεκαετίας από την κατάκτηση του νησιού από τους Ενετούς. Δηλαδή, πιο συγκεκριμένα , γύρω στα 1541, που έχουμε τις πρώτες επίσημες μαρτυρίες. Ενώ είναι γνωστό πως η σταφιδοκαλλιέργεια είχε αναπτυχθεί στην γειτονική Πελοπόννησο από το 14ο αιώνα, διακόσια χρόνια πριν, οπότε πραγματοποιήθηκαν και οι πρώτες εξαγωγές. [....] Η επέκταση της καλλιέργειας επί ενετών, έφθασε σε υψηλά επίπεδα, με διάφορες, κατά περιόδους, διακυμάνσεις, ώστε με το χρόνο να αποβεί ο σημαντικότερος κλάδος της κεφαλληνιακής οικονομίας [βλ. Παρτς και Ανδρεάδη Μ. Ανδρέα] Τα τελαυταία χρόνια της ενετικής κυριαρχίας η Κεφαλονιά παράγει γύρω στα 5 εκατομμύρια (ενετικές) λίτρες σταφίδα, ποσότητα αισθητά χαμηλότερη από την εποχή της έντονης καλλιεργητικής δραστηριότητας (μέσα του 17ου αιώνα), που έφθασε τα δέκα εκατομμύρια λίτρες. Αυτή η οροφή παραγωγής θα ξεπεραστεί κατά πολύ στα χρόνια της αγγλικής Προστασίας. Όταν ο Τοποτηρητής Κάρολος Νάπιερ έδωσε νέα ώθηση στην καλλιέργεια της σταφίδας. Συντελούντος μάλιστα και του αγώνα της ελληνικής ανεξαρτησίας, που εξαφάνισε από την διεθνή αγορά την σταφίδα της Πελοποννήσου, (κατά πολύ ανώτερη της κεφαλληνιακής), το προϊόν απέκτησε μεγάλη ζήτηση [βλ. Πιζάνια], εκτινάσσοντας στα ύψη παραγωγή και τιμές. Σε τούτο βέβαια συνέδραμε και η αγγλική πολιτική η οποία, για δικούς της λόγους, προώθησε την μονοκαλλιέργεια της σταφίδας ώστε να εξαφανιστεί κάθε άλλη αγροτική καλλιέργεια, ακόμα και από εδάφη υψηλής ευδοκίμησης δημητριακών ή οσπρίων. Συνοπτικά η σταφιδοκαλλιέργεια, επί ενετοκρατίας, έλαβε την ανάπτυξη που αναφέρθηκε, με την κρατική συνηγορία, για οικονομικούς λόγους. Αφού ο φόρος που απέδιδε στο δημόσιο ταμείο ήταν αντίστοιχος με το ύψος όλων των άλλων φόρων, αθροισμένων. Απεναντίας επί αγγλικής Προστασίας, η σταφιδοκαλλιέργεια προωθήθηκε ιδίως για λόγους πολιτικούς. Με τη μονοκαλλιέργεια που θεσπίστηκε έφθασε να αποτελεί το μοναδικό υπολογίσιμο εξαγώγιμο προϊόν. Και καθώς ακόμα από την εποχή της ενετοκρατίας αποκλειστικός καταναλωτής ήταν η αγγλική αγορά, μπορούσε ρυθμίζοντας τις τιμές να ελέγχει την οικονομία! Η ευστάθεια της πυραμίδας, στην οποία συμμετείχε σχεδόν όλος ο πληθυσμός, από καλλιεργητή και κτηματία μέχρι τους εξαγωγείς και τραπεζίτες που χρηματοδοτούσαν την παραγωγή, εξαρτάται από τις τιμές που θα προσφέρουν, για το εξαγόμενο προϊόν, οι ʼγγλοι εισαγωγείς! Απόσταση από τον οικονομικό έλεγχο που εκφράζει αυτή η εξάρτηση, μέχρι τον πολιτικό έλεγχο που ερμηνεύεται ως διαχείριση της εξουσίας, ουσιαστικά δεν υφίσταται. Γιατί στο σύστημα, εκτός από πολιτικά πρόσωπα που είναι συγχρόνως και μεγαλοκτηματίες, μεγαλοπαραγωγοί, μεγαλέμποροι ή μεγαλοτοκογλύφοι, υπεισέρχεται και η Ιονική Τράπεζα, ο επίσημος πιστωτικο-εκδοτικός οργανισμός, που διακινεί χρήμα μέσα στο κύκλωμα της σταφίδας. Είναι σπάνιες έως ανύπαρκτες οι περιπτώσεις ατόμων, που άρθρωσαν πολιτικό λόγο, των οποίων τα εισοδήματα είναι άσχετα προς την σταφιδική διακίνηση! |